Oddział Rejonowy Polskiego Czerwonego Krzyża

 19 listopada 2014 r. dla uczczenia 95-lecia powstania Polskiego Czerwonego Krzyża prezes PCK Stanisław Kracik, przedstawiciele Lubelskiego, Małopolskiego i Podkarpackiego Oddziału Okręgowego PCK oraz przedstawiciele Biura Zarządu Głównego PCK uczestniczyli w bardzo wartościowym wydarzeniu. Na cmentarzu parafialnym w Siedliskach w gminie Lubycza Królewska, woj. lubelskie, w asyście pocztu sztandarowego złożyli wieniec, modlili się i zapalili znicze na grobie księcia Pawła Jana Sapiehy pierwszego prezesa tego Stowarzyszenia.

 Książę Sapieha urodził się 1 września 1860 r. w Gumniskach koło Tarnowa. Pochodził z krasiczyńskiej linii słynnego rodu. Jego lata dziecięce upłynęły pomiędzy Krasiczynem a Lwowem, gdzie ukończył gimnazjum. We Lwowie pomieszkiwał w domu dziadków. Po odbytej służbie wojskowej w armii CK Austrii, Paweł Sapieha studiował prawo na uczelni w Pradze, Wiedniu i Krakowie. Po studiach pracował w służbie państwowej jako koncypient, a następnie komisarz starostwa w Przemyślu. Jego bratem był kardynał Adam Stefan Sapieha – wychowawca i opiekun Karola Wojtyły, późniejszego Jana Pawła II.

Książe Paweł od dziecka wychowywany był w tradycjach patriotycznych. Sam zawsze działał w obronie narodu i popierał wszelkie inicjatywy mogące przybliżać Polskę do odzyskania niepodległości.

Wybrany w 1913 r. prezesem, powstałego jeszcze w 1891r., Stowarzyszenia Czerwonego Krzyża Mężczyzn i Dam dla Galicji z siedzibą we Lwowie, całkowicie oddał się temu zadaniu, co szczególnie widoczne było w czasie I wojny światowej. Rodzina Sapiehów przeniosła się wówczas z Siedlisk do Lwowa, gdzie Książe Paweł organizował szpitale, sprowadzał pościel, bieliznę oraz leki dla rannych i chorych.

Był pierwszym prezesem, powstałego 18 stycznia 1919 r., Komitetu Głównego Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża. Pełnił tę funkcję od 4 maja 1919 do 7 sierpnia 1919 r. Pod koniec stycznia 1934 r. zachorował na anginę. Po czteromiesięcznej chorobie w wieku 74 lat zmarł w Siedliskach 31 maja 1934 r. Został pochowany w krypcie pod ołtarzem wybudowanego przez siebie kościółka w Siedliskach. Kościółek ten, jak i ufundowana dla ludności greckokatolickiej cerkiew, zachowały się do chwili obecnej. Kiedy pięć lat później, po 17 września 1939 r., Siedliska zostały zajęte przez armię sowiecką, „bojcy” zdewastowali kościółek i wyrzucili jego zwłoki z krypty. Zakopane zostały na pastwisku w pobliżu placu kościelnego. Ekshumowane zwłoki księcia w roku 1947 zostały przeniesione na cmentarz parafialny w Siedliskach.

W uroczystości na cmentarzu w Siedliskach uczestniczyli m. in. prezes Zarządu Głównego PCK Stanisław Kracik, Katarzyna Stępińska Kierownik Działu Programowego ZG PCK, Katarzyna Kubicis Kierownik Biura Informacji i Poszukiwań ZG PCK, Magdalena Gardecka pracownik biura ZG PCK, prezes Lubelskiego Oddziału Okręgowego Jerzy Bisek, prezes Podkarpackiego OO Marceli Kuca, wiceprezes Małopolskiego OO Krzysztof Kowalski, dyrektorzy Lubelskiego, Podkarpackiego i Małopolskiego Oddziału Okręgowego PCK - Maciej Budka, Maciej Maruszak i Małgorzata Pyka, wiceprezes Podkarpackiego OO Antoni Olak, wiceprezes Oddziału Rejonowego PCK w Jarosławiu, jednocześnie prezes klubu HDK PCK „Płomyk” przy Komendzie Miejskiej PSP w Przemyślu Zdzisław Wójcik.

Podczas krótkiej rozmowy postanowiono, że na jubileusz 100-lecia PCK, po uzgodnieniu z rodziną księcia Pawła Sapiehy, na jego grobie wmurowana zostanie okolicznościowa tablica informująca o tym, że było on pierwszym Prezesem Czerwonego Krzyża. Zrodziła się także inicjatywa wyremontowania grobowca ze środków organizacji. Przybyli do Siedlisk goście zwiedzili też obiekty związane z działalnością księcia: rzymskokatolicki kościół p.w. Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, który został ufundowany przez księcia Sapiehę w 1903 r. jako rodzinne mauzoleum, kaplicę, poświęconą św. Mikołajowi, posadowioną na kamieniach i palach nad rzeką Prutnik, ze źródliskiem z „gotującym się piaskiem”, miejsce, gdzie znajdował się dwór wcześniejszych właścicieli, otaczający go park, o czym przypominają wspaniałe dęby, cerkiew św. Mikołaja wybudowaną również z inicjatywy księcia Pawła z myślą o mieszkających w jego dobrach wiernych wyznania greckokatolickiego, znajdujące się w byłej wiejskiej szkole Muzeum Drzew Skamieniałych, w którym zgromadzono m.in. taksonie sekwojowate. Ich skamieniałe pnie, liczące po kilkanaście milionów lat, uległy petryfikacji i dziś przypominają bardziej skałę niż organiczne drzewo.

Mieliśmy dużo szczęścia, bo po tych wyjątkowych miejscach, z wyłączeniem muzeum, oprowadzał nas i z ogromnym znawstwem tematu opowiadał były dyrektor POO PCK w Rzeszowie pan Eugeniusz Taradajko – licencjonowany przewodnik beskidzki i terenowy (z uprawnieniami państwowymi). Warto podkreślić, że pan Eugeniusz szczegółowo przedstawił nam sylwetkę księcia Sapiehy oraz jego dramatyczne losy po śmierci.

Po wizycie w Siedliskach pojechaliśmy do sąsiadującego z barokowo-klasycystycznym pałacem hrabiów Łosiów hotelu „Pałacowego” w Narolu, gdzie spożyliśmy uroczystą kolację. Ten miły czas sprzyjał wymianie refleksji związanych ze spotkaniem w Siedliskach, miejscu gdzie żył człowiek o nieprzeciętnym umyśle i ogromnych zdolnościach. Jego postawa i dokonania są godne szacunku, uznania i należy ją ocalić od zapomnienia.

Galeria zdjęć

Tekst Zdzisław Wójcik

Zdjęcia Zdzisław Wójcik i Łukasz Krzyczewski